Darowizny w rodzinie to temat, który wydaje się prosty, lecz w praktyce wiąże się z wieloma niuansami prawnymi i podatkowymi – szczególnie wtedy, gdy w grę wchodzą osoby niebędące w najbliższym kręgu rodzinnym, jak np. synowa. Warto wiedzieć, jakie obowiązki podatkowe ma synowa która otrzymuje darowiznę, jakie grupy podatkowe przewiduje ustawa i w jakich sytuacjach podatek nie musi być zapłacony.
Synowa w systemie podatku od spadków i darowizn
Podatek od darowizn w Polsce reguluje ustawa o podatku od spadków i darowizn z 1983 roku. Kluczową kwestią jest podział osób otrzymujących darowiznę na trzy grupy podatkowe.
Synowa (żona syna darczyńcy) należy do I grupy podatkowej, podobnie jak:
▪ małżonek
▪ zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki),
▪ wstępni (rodzice, dziadkowie),
▪ pasierb, zięć, synowa,
▪ rodzeństwo, teściowie, macocha, ojczym.
I grupa podatkowa oznacza, że synowa korzysta z korzystniejszych zasad niż osoby z dalszej rodziny czy osoby obce.
Kwoty wolne od podatku
Wysokość podatku zależy od wartości darowizny oraz od tego, czy przekroczy ona kwotę wolną od podatku przewidzianą dla danej grupy podatkowej.
Dla I grupy podatkowej (w tym synowej) kwota wolna od podatku wynosi:
- 10 434 zł – jeżeli darowizna pochodzi od jednej osoby w ciągu 5 lat.
- 20 868 zł – jeżeli darowizna pochodzi łącznie od obojga teściów (np. teściowej i teścia) w ciągu 5 lat.
Oznacza to, że jeżeli synowa otrzyma od teścia lub teściowej darowiznę nieprzekraczającą tych kwot, nie zapłaci żadnego podatku. Jeżeli natomiast wartość darowizny przekroczy kwotę wolną, trzeba będzie zapłacić podatek – o tym w następnym punkcie.
Stawki podatku dla synowej
W przypadku przekroczenia kwoty wolnej, stawki w I grupie podatkowej kształtują się następująco:
| Wartość darowizny ponad kwotę wolną | Wysokość podatku |
|---|---|
| do 10 278 zł | 3% |
| od 10 278 zł do 20 556 zł | 308 zł 30 gr + 5% od nadwyżki ponad 10 278 zł |
| powyżej 20 556 zł | 822 zł 20 gr + 7% od nadwyżki ponad 20 556 zł |
Przykład – obliczenie podatku od darowizny dla synowej
Synowa otrzymała od teściowej 50 000 zł.
Kwota wolna (I grupa) = 10 434 zł.
Do opodatkowania zostaje: 39 566 zł.
= 822,20 zł + 1 332,00 zł
Obowiązek zgłoszenia darowizny
Synowa, która otrzymuje darowiznę, ma również obowiązek zgłoszenia jej do urzędu skarbowego:
- na formularzu SD-Z2,
- w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego (najczęściej od dnia przekazania pieniędzy lub podpisania umowy darowizny).
Jeżeli synowa nie zgłosi darowizny w tym terminie, a przekroczy ona kwotę wolną, urząd naliczy podatek według stawek oraz doliczy odsetki i sankcje. W praktyce oznacza to nie tylko konieczność zapłaty zaległego podatku z odsetkami, ale również ryzyko zastosowania sankcyjnej stawki 20% od całej kwoty darowizny. Dodatkowo urząd może potraktować takie uchybienie jako wykroczenie lub przestępstwo skarbowe, co wiąże się z odpowiedzialnością z Kodeksu karnego skarbowego i karą grzywny.
Czy synowa może być zwolniona z podatku całkowicie?
Najbliższa rodzina (tzw. grupa 0) – czyli małżonek, rodzice, dzieci, wnuki, dziadkowie, rodzeństwo – może skorzystać z pełnego zwolnienia z podatku (nawet od bardzo dużych kwot), pod warunkiem zgłoszenia darowizny.
Synowa nie należy do grupy 0, więc nie ma prawa do pełnego zwolnienia. Zawsze obowiązują ją zasady I grupy podatkowej – czyli kwota wolna + stawki podatku po jej przekroczeniu.
Co trzeba zapamiętać
Synowa w I grupie
Synowa (żona syna darczyńcy) należy do I grupy podatkowej w podatku od darowizn.
10 434 zł od jednej osoby
Limit dla darowizn od jednego teścia w ciągu 5 lat – bez podatku.
20 868 zł od obojga teściów
Łącznie od teściowej i teścia w 5-letnim okresie – bez podatku.
3%, 5% lub 7%
Podatek od nadwyżki ponad kwotę wolną: progi I grupy 3% / 5% / 7%.
SD-Z2 w 6 miesięcy
Zgłoś nabycie darowizny w ciągu 6 miesięcy na formularzu SD-Z2.
Sumowanie i dowody
Urząd sumuje darowizny od tego samego darczyńcy z ostatnich 5 lat. Pieniądze najlepiej przekazywać przelewem i mieć umowę – to solidny dowód dla US.
Krótkie podsumowanie + najczęściej zadawane pytania
Temat ten często wraca w praktyce – ludzie są przekonani, że skoro synowa to „rodzina”, to obowiązują ją te same zasady co dzieci darczyńców. Niestety nie – fiskus wyraźnie traktuje ją tylko w I grupie – czyli ulgowo, ale poza pełnym zwolnieniem.
Czy synowa korzysta z pełnego zwolnienia z podatku jak „grupa 0”?
Nie. Synowa jest w I grupie podatkowej, ale nie w tzw. grupie „0”. Oznacza to, że nie ma prawa do pełnego zwolnienia z podatku, jakie przysługuje dzieciom czy małżonkowi darczyńcy. Może korzystać tylko z kwoty wolnej – 10 434 zł od jednego teścia lub 20 868 zł łącznie od obojga w ciągu 5 lat.
Jaki jest termin i formularz zgłoszenia darowizny?
Darowiznę należy zgłosić na formularzu SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, czyli zazwyczaj od dnia przekazania pieniędzy lub podpisania umowy darowizny. Brak zgłoszenia w terminie oznacza konieczność zapłaty podatku z odsetkami, a w razie wykrycia przez urząd – podatek sankcyjny w wysokości 20% od całej darowizny oraz możliwość nałożenia grzywny na podstawie Kodeksu karnego skarbowego.
Czy darowizny od teściowej i teścia sumują się?
Tak. Urząd skarbowy sumuje darowizny od każdego darczyńcy osobno w okresie 5 lat. Limit 10 434 zł dotyczy darowizny od jednej osoby, a 20 868 zł to łączny limit dla darowizn od obojga teściów w tym czasie.
Czy darowizna musi być przekazana przelewem? Co z gotówką?
Najbezpieczniejszą formą jest przelew bankowy z jednoznacznym tytułem, np. „darowizna dla synowej”. Gotówka również jest dopuszczalna, ale w takiej sytuacji konieczna jest dodatkowa umowa darowizny lub pokwitowanie odbioru pieniędzy. W przeciwnym razie urząd może zakwestionować prawo do kwoty wolnej.
Czy darowizna rzeczy (np. samochodu) dla synowej podlega tym samym zasadom?
Tak. Darowizny rzeczy i praw majątkowych są rozliczane na tych samych zasadach co pieniądze. Wartość darowizny ustala się według wartości rynkowej na dzień jej dokonania. W praktyce zaleca się sporządzenie pisemnej umowy darowizny oraz opisanie przedmiotu, co ułatwia ewentualną kontrolę.
Dodaj komentarz