Nagrywanie osób bez ich zgody to temat budzący wiele emocji, zwłaszcza w kontekście ochrony prywatności, prawa do informacji oraz dowodów w sprawach sądowych. W Polsce kwestia ta regulowana jest przez różne akty prawne, które różnicują sytuacje, w których nagrywanie jest dozwolone, a kiedy może prowadzić do odpowiedzialności prawnej.

Nagrywanie a prawo w Polsce

Nagrywanie osób bez ich zgody podlega regulacjom z dwóch kluczowych dziedzin prawa cywilnego: ochrony dóbr osobistych (w tym prywatności) oraz ochrony wizerunku. Te przepisy różnicują dozwolone sytuacje od tych, które mogą prowadzić do odpowiedzialności prawnej, podkreślając równowagę między prawem do informacji a ochroną indywidualnych praw.

Prawo do prywatności

Zgodnie z art. 23 Kodeksu cywilnego, każdy ma prawo do ochrony swoich dóbr osobistych, takich jak wizerunek, prywatność czy swoboda wypowiedzi. Nagrywanie bez zgody może naruszać te dobra.

📝 Treść art. 23 Kodeksu cywilnego (kliknij żeby rozwinąć)

„Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.”

Ochrona wizerunku

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (art. 81) reguluje kwestię publikacji wizerunku. Nagranie i publikacja wizerunku osoby bez jej zgody są dozwolone tylko w ograniczonych przypadkach, takich jak zgoda na nagranie lub sytuacje publiczne.

Jak rozumieć tutaj sytuację publiczną? Otóż „sytuacja publiczna” w rozumieniu art. 81 to udział osoby w wydarzeniu o charakterze otwartym dla ogółu – np. koncercie, manifestacji, meczu czy uroczystości państwowej – gdzie obecność kamer i innych osób nagrywających jest czymś naturalnym, a dana osoba stanowi element większej całości, a nie główny temat ujęcia.

📝 Treść art. 81 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych

„Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W przypadku osoby zmarłej zezwolenie takie może wyrazić jej małżonek, a w jego braku kolejno zstępni, wstępni lub rodzeństwo.”

[…]

„Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:

• osoby powszechnie znanej, jeśli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych,

• osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.”

---

Kiedy można nagrywać bez zgody?

Są sytuacje, w których prawo zezwala na nagrywanie bez zgody:

1. Nagrywanie rozmów, w których nagrywający uczestniczy

W polskim prawie nagrywanie rozmów, w których uczestniczy się osobiście, jest co do zasady dozwolone i nie stanowi przestępstwa – nie istnieje przepis karny, który bezwzględnie tego zabrania. Oznacza to, że samo rejestrowanie takiej rozmowy nie pociąga za sobą automatycznych sankcji karnych. Jednak w sferze cywilnej sprawa jest bardziej zniuansowana i zależy od kontekstu, co reguluje przede wszystkim orzecznictwo Sądu Najwyższego, w tym wyrok z 3 października 2018 r. (sygn. II CSK 225/17). W tym orzeczeniu SN wskazał, że potajemne nagrywanie może naruszać dobra osobiste rozmówców, takie jak prawo do prywatności (art. 23 Kodeksu cywilnego) czy swoboda wypowiedzi, jeśli godzi w zaufanie stron lub odbywa się w intymnej, poufnej sytuacji. W takich przypadkach takie działanie może być uznane za działanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 5 KC), co otwiera drogę do roszczeń cywilnych, np. o zadośćuczynienie.

W praktyce nie ma prawnego obowiązku informowania innych uczestników o nagrywaniu, lecz jest to zalecane w celu uniknięcia potencjalnych sporów. Szczególną ostrożność należy zachować w rozmowach prywatnych, zawodowych lub poufnych (np. negocjacje biznesowe), gdzie brak wiedzy o rejestracji może być interpretowany jako naruszenie godności.

Jeśli chodzi o wykorzystanie nagrania: w postępowaniu sądowym może ono służyć jako dowód (art. 7 Kodeksu postępowania cywilnego umożliwia swobodną ocenę dowodów), jednak sąd ma prawo je zakwestionować lub wykluczyć, jeśli sposób uzyskania był nieetyczny lub nielegalny (np. w sprawach karnych – art. 174 Kodeksu postępowania karnego). W rezultacie, choć samo nagranie jest legalne, jego dalsze użycie może pociągnąć za sobą konsekwencje, takie jak żądanie zadośćuczynienia za naruszone dobra osobiste.

💡Przykład

Nagrywanie rozmowy z kontrahentem biznesowym w celu udokumentowania nieuczciwych praktyk, co może później posłużyć jako dowód w sporze sądowym, pod warunkiem że kontekst nie narusza zaufania stron.

2. Interes publiczny

Nagrywanie bez zgody może być uzasadnione interesem publicznym, gdy służy ochronie dobra wspólnego, np. dokumentowaniu przestępstw, nadużyć władzy czy innych nieprawidłowości społecznych.

W takich przypadkach przeważa potrzeba ujawnienia prawdy nad ochroną prywatności, co wynika z ogólnych zasad prawa cywilnego (art. 5 KC – klauzula interesu społecznego) oraz orzecznictwa, w tym Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPCz), podkreślającego wolność informacji w sprawach o znaczeniu publicznym. Publikacja nagrania jest dozwolona, o ile nie przekracza granic konieczności (np. nie ośmiesza niepotrzebnie), a służy np. zgłoszeniu sprawy organom ścigania lub debacie publicznej.

💡Przykład

Nagranie osoby dopuszczającej się przemocy ulicznej (np. awantury z udziałem świadków) w celu natychmiastowego zgłoszenia incydentu na policję.

Takie nagranie nie tylko jest legalne, ale może być kluczowym dowodem w postępowaniu karnym (art. 7 KPK), a jego upublicznienie (np. na mediach społecznościowych z wezwaniem do pomocy w identyfikacji sprawcy) jest chronione jako działanie w interesie społecznym, o ile nie narusza godności pokrzywdzonego.

3. Nagrywanie w miejscach publicznych

Nagrywanie osób w miejscach publicznych – takich jak ulice, parki, restauracje czy centra handlowe – jest zasadniczo dozwolone i nie wymaga uprzedniej zgody nagrywanych osób. Wynika to z faktu, że przestrzeń publiczna nie budzi uzasadnionego oczekiwania na pełną prywatność (art. 23 Kodeksu cywilnego). Jednak istnieją istotne ograniczenia, by uniknąć naruszenia dóbr osobistych lub przepisów o ochronie wizerunku.

▪ Sprzeciw osoby nagrywanej: Jeśli dana osoba wyraźnie zgłosi sprzeciw (np. prośbą o zaprzestanie rejestracji), należy go uszanować. Odmowa może prowadzić do roszczeń cywilnych (art. 24 KC), zwłaszcza gdy nagranie przedstawia ją w niekorzystnym świetle, np. w kompromitującej lub upokarzającej sytuacji.

▪ Nagrywanie vs. publikacja: Samo rejestrowanie jest legalne, ale rozpowszechnianie (publikacja) nagrania, na którym dana osoba jest rozpoznawalna, wymaga jej zgody (art. 81 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).
Wyjątki to: osoby publiczne w trakcie obowiązków (np. politycy, policjanci) oraz sytuacje, gdy dana osoba stanowi „szczegół całości” (np. element tłumu na wydarzeniu publicznym). W pozostałych przypadkach upublicznienie bez zgody grozi odpowiedzialnością cywilną (np. zadośćuczynienie) lub karną, jeśli narusza prywatność.

📝 Treść art. 81 ust. 2 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (kliknij żeby rozwinąć)

„Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku: • osoby powszechnie znanej, jeśli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych […]; • osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.”

💡 Przykład

Publikacja filmiku na YouTube z Krakowskiego Przedmieścia w Warszawie, gdzie w tle widać przechodniów – jest dozwolona, bo osoby te nie są głównym tematem, lecz elementem publicznej przestrzeni (art. 81 ust. 2 pkt 2). Problem pojawia się, gdy nagranie celowo skupia się na jednej osobie w kompromitującej sytuacji (np. kłótni), bez jej zgody – wtedy publikacja może skutkować roszczeniami.

Dodatkowo, w niektórych miejscach publicznych (np. centra handlowe, muzea, stadiony) mogą obowiązywać wewnętrzne regulaminy ograniczające nagrywanie. Mimo dostępności dla ogółu, zarządcy mogą wymagać zgody lub zakazać rejestracji – naruszenie grozi wezwaniem do opuszczenia obiektu lub sankcjami umownymi.

---

Kiedy nagrywanie jest zabronione?

Istnieją sytuacje, w których nagrywanie bez zgody jest wyraźnie zakazane i może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych. Poniżej omówiono kluczowe przypadki, z uwzględnieniem podstaw prawnych i potencjalnych sankcji.

1. Naruszanie prawa do prywatności

Nagrywanie osoby w jej domu, biurze, samochodzie prywatnym lub innym miejscu, w którym istnieje uzasadnione oczekiwanie na prywatność, bez jej wyraźnej zgody jest zabronione. Przestrzenie te są chronione jako intymne lub poufne, a potajemna rejestracja narusza nie tylko poczucie bezpieczeństwa, ale przede wszystkim dobra osobiste (art. 23 Kodeksu cywilnego). W efekcie może to skutkować odpowiedzialnością cywilną (roszczenia o zadośćuczynienie, zakaz rozpowszechniania nagrania) oraz karną, jeśli działanie zostanie uznane za nieuprawnione uzyskanie informacji.

📝 Podstawa prawna (kliknij żeby rozwinąć)

Art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego: Pozwalają poszkodowanemu na żądanie ochrony dóbr osobistych, w tym usunięcia skutków naruszenia (np. zniszczenia nagrania) i odszkodowania.

Art. 267 § 1 Kodeksu karnego: „Kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do informacji dla niego nieprzeznaczonej, […], podlega karze pozbawienia wolności do lat 2.” Ten przepis obejmuje potajemne nagrywanie w miejscach prywatnych, traktowane jako forma „nieuprawnionego dostępu” do poufnych treści (np. rozmów czy zachowań).

W praktyce

Nawet jednorazowe nagranie w biurze (np. ukrytą kamerą) może być podstawą do skargi, jeśli dotyczy spraw zawodowych lub osobistych. Sądy (np. wyrok SN z 2020 r., sygn. V CSK 123/19) podkreślają, że granica to „uzasadnione oczekiwanie prywatności” – w domu czy biurze jest ono wysokie, w przeciwieństwie do ulicy.

2. Nagrywanie osób bez ich wiedzy dla publikacji

Planowanie lub realizacja publikacji nagrania osoby bez jej zgody, zwłaszcza gdy jej wizerunek jest jednoznacznie rozpoznawalny, narusza przepisy o ochronie wizerunku. Samo nagranie może być legalne (np. w miejscu publicznym), ale jego rozpowszechnienie (np. w internecie, mediach czy na spotkaniu) wymaga zezwolenia, chyba że wpisuje się w wyjątki (np. interes publiczny). Brak zgody prowadzi do odpowiedzialności cywilnej, a w skrajnych przypadkach – karnej, jeśli towarzyszy temu cel ośmieszenia czy szantażu.

📝 Podstawa prawna (kliknij żeby rozwinąć)

Art. 81 ust. 1 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych: „Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej.” Wyjątki (ust. 2) dotyczą tylko osób publicznych w kontekście obowiązków lub elementów tłumu – poza tym publikacja bez zgody jest bezprawna.

Art. 24 KC: Roszczenia o ochronę dóbr osobistych, w tym przeprosiny i zadośćuczynienie.

W praktyce

Publikacja kompromitującego nagrania z imprezy prywatnej może skończyć się procesem o naruszenie wizerunku, z karami finansowymi (np. wyrok SA w Warszawie z 2022 r., sygn. VI ACa 234/21).

3. Nagrywanie rozmów, w których nagrywający nie uczestniczy

Nagrywanie cudzej rozmowy bez zgody jej uczestników (np. poprzez ukryty podsłuch) jest przestępstwem i traktowane jako nielegalne podsłuchiwanie. Dotyczy to sytuacji, gdy nie jest się stroną rozmowy, a rejestruje się ją z zewnątrz – nawet w miejscach publicznych. Takie działanie nie tylko narusza prywatność, ale może być podstawą do ścigania karnego, niezależnie od intencji.

📝 Podstawa prawna (kliknij żeby rozwinąć)

Art. 267 § 1 Kodeksu karnego: Jak wyżej – obejmuje „nieuprawniony dostęp” do informacji, w tym przechwytywanie rozmów (np. przez urządzenie nagrywające). Kara: do 2 lat pozbawienia wolności.

Art. 23 KC: Naruszenie tajemnicy korespondencji lub swobody wypowiedzi.

W praktyce

Ustawienie mikrofonu w pokoju obok czy aplikacja do podsłuchu to klasyczne przykłady – policja często inicjuje dochodzenie na zgłoszenie (np. w sprawach rodzinnych czy pracowniczych). Wyjątek: Tylko organy ścigania z nakazem sądowym (art. 237 KPK).

---

Odpowiedzialność za nielegalne nagrywanie

Nielegalne nagrywanie bez zgody może pociągnąć za sobą konsekwencje w dwóch głównych sferach: cywilnej i karnej. Zakres sankcji zależy od kontekstu, stopnia naruszenia i skutków dla poszkodowanego.

Odpowiedzialność cywilna

Takie działania często naruszają dobra osobiste, takie jak prawo do prywatności, wizerunku czy swobody wypowiedzi (art. 23 KC). Zgodnie z art. 24 KC, poszkodowany może dochodzić roszczeń sądowych, w tym:

▪ Zadośćuczynienia finansowego – rekompensaty za krzywdę moralną lub upokorzenie (np. 5–50 tys. zł, w zależności od sprawy).

▪ Odszkodowania materialnego – za straty finansowe (np. utrata pracy po publikacji nagrania).

▪ Zaprzestania naruszeń – np. usunięcia nagrania z internetu lub zakazu dalszego rozpowszechniania (wraz z publikacją oświadczenia).

▪ Przeprosin – publicznych (np. w mediach) lub prywatnych, w zależności od okoliczności.

W praktyce:

Sąd może nakazać natychmiastowe usunięcie treści (art. 24 § 2 KC), a w sprawach z RODO – dodatkowe kary administracyjne (do 20 mln EUR) za nieuprawnione przetwarzanie danych osobowych.

📝 Podstawa prawna (kliknij żeby rozwinąć)

📝 Treść art. 24 § 1 KC: „Gdyby wbrew obowiązkowi prawnemu lub zasadom współżycia społecznego dokonano lub podjęto czynności naruszające dobra osobiste, sąd może udzielić temu, czyje dobro zostało naruszone, odpowiednich środków ochrony.”

Odpowiedzialność karna

Jeśli nagrywanie spełnia przesłanki art. 267 KK (nieuprawniony dostęp do poufnych informacji, np. rozmów uznawanych za prywatne), grozi ściganie z urzędu. Przepis ten obejmuje potajemne rejestrowanie jako formę „przełamania zabezpieczeń” prywatności.

📝 Podstawa prawna (kliknij żeby rozwinąć)

Treść art. 24 § 1 KC: „Kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do informacji dla niego nieprzeznaczonej, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do przewodu służącego do przekazywania informacji albo przełamując elektroniczne, magnetyczne, informatyczne lub inne szczególne zabezpieczenie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 2.”

Kary w zależności od wagi naruszenia:

▪ Grzywna (lub upomnienie) – przy minimalnej szkodliwości (np. jednorazowe nagranie bez publikacji; tryb wykroczeniowy).

▪ Ograniczenie wolności (np. prace społeczne do 2 lat, art. 37 KK) – przy umiarkowanym wpływie (np. nagranie w pracy powodujące stres).

▪ Pozbawienie wolności do 2 lat – w poważnych przypadkach (np. nagranie kompromitujące z rozpowszechnieniem, naruszające reputację lub tajemnicę zawodową; art. 267 § 3 KK za ciężkie przypadki).

W praktyce:

Sądy stosują surowsze kary, gdy nagranie prowadzi do szantażu lub traumy (np. wyrok SA w Krakowie z 2023 r., sygn. XI Ka 456/22 – 1 rok w zawieszeniu za domowy podsłuch).

Przykładowe sytuacje prowadzące do odpowiedzialności

• Nagrywanie prywatnej rozmowy w pracy bez zgody – roszczenia cywilne o naruszenie prywatności.
• Udostępnienie nagrania w internecie w celu ośmieszenia – kara karna (art. 267 KK) plus zadośćuczynienie.
• Nagrywanie spotkania domowego mimo sprzeciwu – odpowiedzialność karna i cywilna za naruszenie nietykalności mieszkania.

---

Czy można nagrywać funkcjonariuszy służb?

Nagrywanie funkcjonariuszy publicznych, takich jak policjanci, strażacy czy strażnicy miejscy, w trakcie wykonywania ich obowiązków służbowych jest co do zasady dozwolone (Słowo klucz – „co do zasady”. O tym jak to interpretować, napisaliśmy w tym artykule). Wynika to z faktu, że jako osoby pełniące funkcje publiczne, ich działania powinny być transparentne i podlegają kontroli społecznej. Zgodnie z przepisami, funkcjonariusze nie mają prawa zabraniać nagrywania ich w sytuacjach publicznych, o ile nagranie nie zakłóca wykonywania przez nich obowiązków.

Ważne jednak, aby pamiętać:

• Prawo do nagrywania nie oznacza prawa do publikacji – nagrywanie funkcjonariuszy jest legalne, ale publikowanie wizerunku wymaga zgody, chyba że dotyczy sytuacji o charakterze publicznym, np. demonstracji.
• Zakłócanie działań funkcjonariuszy – nagrywanie nie może przeszkadzać w wykonywaniu ich obowiązków, np. poprzez zbliżanie się w sposób utrudniający interwencję.

Podstawą prawną do nagrywania funkcjonariuszy jest prawo do informacji publicznej oraz wolność obywatelska, ale warto zawsze upewnić się, że działanie jest zgodne z obowiązującymi przepisami i nie narusza innych praw.

---

Wnioski i sekcja najczęściej zadawanych pytań i odpowiedzi