Nagrywanie osób bez ich zgody to temat budzący wiele emocji, zwłaszcza w kontekście ochrony prywatności, prawa do informacji oraz dowodów w sprawach sądowych. W Polsce kwestia ta regulowana jest przez różne akty prawne, które różnicują sytuacje, w których nagrywanie jest dozwolone, a kiedy może prowadzić do odpowiedzialności prawnej.

---

Nagrywanie a prawo w Polsce ⚖️

Nagrywanie bez zgody osoby nagrywanej dotyczy dwóch głównych aspektów prawa:

Prawo do prywatności

Zgodnie z art. 23 Kodeksu cywilnego, każdy ma prawo do ochrony swoich dóbr osobistych, takich jak wizerunek, prywatność czy swoboda wypowiedzi. Nagrywanie bez zgody może naruszać te dobra.

📝 Treść art. 23 Kodeksu cywilnego:

„Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.”

Ochrona wizerunku

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (art. 81) reguluje kwestię publikacji wizerunku. Nagranie i publikacja wizerunku osoby bez jej zgody są dozwolone tylko w ograniczonych przypadkach, takich jak zgoda na nagranie lub sytuacje publiczne.

📝 Treść art. 81 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:

„Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W przypadku osoby zmarłej zezwolenie takie może wyrazić jej małżonek, a w jego braku kolejno zstępni, wstępni lub rodzeństwo.”

[…]

„Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:

• osoby powszechnie znanej, jeśli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych,

• osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.”

---

Kiedy można nagrywać bez zgody? ✅

Są sytuacje, w których prawo zezwala na nagrywanie bez zgody:

1. Nagrywanie rozmów, w których uczestniczysz

Nagrywanie rozmów, w których uczestniczysz, jest zagadnieniem, które zostało uregulowane przez orzeczenie Sądu Najwyższego z 2018 roku, gdzie wskazano, że potajemne rejestrowanie rozmowy może naruszać dobra osobiste rozmówców, zwłaszcza ich prawo do prywatności i swobodę wypowiedzi. Oznacza to, że choć formalnie prawo nie zabrania nagrywania rozmów, w których bierzesz udział, to sposób, w jaki te nagrania zostaną później wykorzystane, może mieć konsekwencje prawne.

W praktyce oznacza to, że należy poinformować innych uczestników o nagrywaniu – brak takiej informacji może zostać uznany za działanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a w skrajnych przypadkach nawet naruszenie dóbr osobistych. Dotyczy to szczególnie sytuacji, gdy rozmowa dotyczy spraw poufnych, zawodowych lub prywatnych. Co więcej, jeśli nagranie zostanie użyte jako dowód w sprawie sądowej, może zostać zakwestionowane, a nawet wykluczone z materiału dowodowego, jeśli sąd uzna, że zostało uzyskane w sposób naruszający prawo lub zasad

💡Przykład

Nagrywasz rozmowę telefoniczną, aby zabezpieczyć się przed nieuczciwymi praktykami w relacjach biznesowych.

2. Interes publiczny

Nagrywanie może być uzasadnione interesem publicznym, np. w przypadku dokumentowania przestępstw, nadużyć czy nieprawidłowości.

💡Przykład

Nagranie osoby dopuszczającej się przemocy na ulicy w celu zgłoszenia sprawy na policję.

3. Nagrywanie w miejscach publicznych

Nagrywanie osób w miejscach publicznych, takich jak ulice, parki, restauracje czy centra handlowe, jest zasadniczo dozwolone i nie wymaga uprzedniej zgody nagrywanych osób. Wynika to z faktu, że przestrzeń publiczna nie zapewnia oczekiwania pełnej prywatności. Jednak istnieją ważne ograniczenia, które należy wziąć pod uwagę, aby uniknąć konsekwencji prawnych.

Po pierwsze, jeśli osoba wyraźnie sprzeciwia się nagrywaniu, np. poprzez prośbę o zaprzestanie rejestracji, jej sprzeciw powinien zostać uszanowany. Odmowa wyłączenia kamery w takiej sytuacji może skutkować roszczeniami cywilnymi, zwłaszcza jeśli nagranie narusza jej dobra osobiste. W szczególności dotyczy to sytuacji, gdy nagranie przedstawia kogoś w niekorzystnym świetle, np. w kompromitującym kontekście lub w stanie upokorzenia.

Po drugie, nagranie a jego publikacja to dwie różne kwestie. Samo nagrywanie w miejscach publicznych jest co do zasady legalne, ale rozpowszechnianie nagrania, na którym dana osoba jest jednoznacznie rozpoznawalna, wymaga jej zgody. Wyjątkiem są osoby pełniące funkcje publiczne w trakcie wykonywania obowiązków (np. politycy, funkcjonariusze policji, celebryci w trakcie wystąpień publicznych) oraz sytuacje, gdy dana osoba stanowi jedynie element większej całości, np. tłumu na wydarzeniu publicznym. W innych przypadkach upublicznienie nagrania bez zgody może skutkować odpowiedzialnością cywilną lub karną, jeśli narusza prywatność lub wizerunek osoby nagranej. Jak w takim razie z publikacja filmiku na youtube spod powiedzmy więzy eiffla, gdzie w tle widac wiele osób? Otóż takiej sytuacji publikacja nagrania na YouTube nie narusza prawa, ponieważ osoby widoczne w tle nie są głównym tematem nagrania i stanowią jedynie element większej całości, czyli przestrzeni publicznej wokół Wieży Eiffla. Zgodnie z zasadą dopuszczalności rejestrowania wydarzeń publicznych oraz przestrzeni otwartych, osoby znajdujące się w takich miejscach nie mają pełnego prawa do prywatności w rozumieniu przepisów dotyczących ochrony wizerunku. Jeżeli na filmie nie występuje celowe skupienie się na konkretnej osobie bez jej zgody, a jedynie przypadkowo znalazła się w kadrze, nie jest wymagane uzyskanie jej zgody na publikację. Problem pojawia się jednak wtedy, gdy nagranie wyraźnie koncentruje się na jednej osobie, np. gdy ktoś nieświadomie staje się głównym bohaterem materiału, jego wizerunek jest jednoznacznie rozpoznawalny, a dodatkowo nagranie może naruszać jego dobra osobiste, np. poprzez przedstawienie go w kompromitującej sytuacji. W takim przypadku publikacja może prowadzić do roszczeń prawnych ze strony tej osoby.

Dodatkowo, w niektórych miejscach publicznych mogą obowiązywać specjalne regulacje dotyczące nagrywania, np. w centrach handlowych, obiektach sportowych, muzeach czy instytucjach kulturalnych. Mimo że są one ogólnodostępne, zarządcy tych przestrzeni mogą na podstawie wewnętrznych regulaminów ograniczyć możliwość nagrywania i wymagać uprzedniej zgody. Nagrywanie wbrew takim zasadom może skutkować wezwaniem do opuszczenia obiektu lub odpowiedzialnością na podstawie regulaminu wewnętrznego.

---

Kiedy nagrywanie jest zabronione? ❌

Istnieją sytuacje, w których nagrywanie bez zgody jest wyraźnie zakazane:

1. Naruszanie prawa do prywatności

Nagrywanie osoby w jej domu, biurze czy innym miejscu prywatnym bez jej zgody jest zabronione – w konsekwencji może doprowadzić do odpowiedzialności cywilnej oraz karnej.

📝 Podstawa prawna

Art. 267 Kodeksu karnego – uzyskanie informacji w sposób nieuprawniony.

2. Nagrywanie osób bez ich wiedzy dla publikacji

Jeśli planujesz opublikować nagranie osoby bez jej zgody, szczególnie gdy wizerunek osoby jest rozpoznawalny, naruszasz przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

3. Nagrywanie rozmów, w których nie uczestniczysz

Nagrywanie cudzej rozmowy bez zgody jej uczestników jest przestępstwem zgodnie z art. 267 Kodeksu karnego. Takie działanie może być uznane za nielegalne podsłuchiwanie.

---

Odpowiedzialność za nielegalne nagrywanie 🚨

Za nielegalne nagrywanie można ponieść konsekwencje:

Odpowiedzialność cywilna

Nielegalne nagrywanie bez zgody osoby nagrywanej może naruszać jej dobra osobiste, takie jak prawo do prywatności, wizerunku czy wolności wypowiedzi. Zgodnie z art. 24 Kodeksu cywilnego, osoba poszkodowana może podjąć kroki prawne, domagając się:

🔹 Zadośćuczynienia finansowego – rekompensaty za doznaną krzywdę moralną lub naruszenie godności.

🔹 Odszkodowania materialnego – np. jeśli nielegalne nagranie zostało wykorzystane w sposób, który spowodował straty finansowe.

🔹 Żądania zaprzestania działań – np. wycofania nagrania z publikacji lub zakazu jego dalszego rozpowszechniania.

🔹 Przeprosin – publicznych lub prywatnych, w zależności od okoliczności.

Odpowiedzialność karna

Nielegalne nagrywanie bez zgody może również prowadzić do odpowiedzialności karnej, jeśli spełnione są przesłanki określone w przepisach karnych. Zgodnie z art. 267 Kodeksu karnego:

🔹 Treść artykułu 267 KK:

„Kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do informacji dla niego nieprzeznaczonej, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do przewodu służącego do przekazywania informacji albo przełamując elektroniczne, magnetyczne, informatyczne lub inne szczególne zabezpieczenie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 2.”

🔹 Jak odnosi się to do nagrywania?

Nagrywanie bez wiedzy osoby nagrywanej może być kwalifikowane jako naruszenie tajemnicy korespondencji lub prawa do prywatności, jeśli nagranie dotyczy rozmów, które osoba nagrywana uznaje za poufne.

🔹 Kary za naruszenia:

W przypadku mniejszych naruszeń, gdy nagranie nie powoduje poważnych konsekwencji dla osoby nagrywanej, sprawca może zostać ukarany grzywną. Jest to najłagodniejsza forma kary stosowana w przypadkach, gdy działanie zostało uznane za wykroczenie o niewielkim stopniu szkodliwości społecznej.

Jeśli nagranie bez zgody narusza prywatność w bardziej dotkliwy sposób, sąd może orzec karę ograniczenia wolności, co oznacza np. obowiązek wykonywania prac społecznych lub zakaz wykonywania określonych działań, takich jak udostępnianie nagranych treści w mediach. Jest to środek stosowany, gdy naruszenie miało większy wpływ na dobro osobiste osoby nagrywanej, ale nie było na tyle poważne, by zasługiwało na surowszą karę.

W najpoważniejszych przypadkach, gdy nielegalne nagranie i jego rozpowszechnienie prowadzi do poważnych konsekwencji, takich jak naruszenie wizerunku, reputacji lub innych dóbr osobistych w sposób znaczący, sprawcy grozi kara pozbawienia wolności do 2 lat. Może to dotyczyć sytuacji, w których nagrane materiały zawierają treści wrażliwe, kompromitujące lub naruszające tajemnicę zawodową, a ich ujawnienie skutkuje poważnymi konsekwencjami dla nagrywanej osoby. W takich przypadkach sądy stosują surowsze sankcje, aby chronić prywatność oraz przeciwdziałać bezprawnemu rozpowszechnianiu nagrań.

Przykładowe sytuacje mogące prowadzić do odpowiedzialności karnej lub cywilnej

Nagrywanie rozmowy prywatnej w pracy bez zgody drugiej strony.

Udostępnienie nagrania w internecie w celu ośmieszenia osoby nagrywanej.

Nagrywanie spotkania w domu osoby, która wyraźnie sprzeciwiła się takiemu działaniu.

---

Czy można nagrywać funkcjonariuszy służb? 👮‍♂️

Nagrywanie funkcjonariuszy publicznych, takich jak policjanci, strażacy czy strażnicy miejscy, w trakcie wykonywania ich obowiązków służbowych jest co do zasady dozwolone (Słowo klucz – „co do zasady”. O tym jak to interpretować, napisaliśmy w tym artykule). Wynika to z faktu, że jako osoby pełniące funkcje publiczne, ich działania powinny być transparentne i podlegają kontroli społecznej. Zgodnie z przepisami, funkcjonariusze nie mają prawa zabraniać nagrywania ich w sytuacjach publicznych, o ile nagranie nie zakłóca wykonywania przez nich obowiązków.

Ważne jednak, aby pamiętać:

• Prawo do nagrywania nie oznacza prawa do publikacji – nagrywanie funkcjonariuszy jest legalne, ale publikowanie wizerunku wymaga zgody, chyba że dotyczy sytuacji o charakterze publicznym, np. demonstracji.
• Zakłócanie działań funkcjonariuszy – nagrywanie nie może przeszkadzać w wykonywaniu ich obowiązków, np. poprzez zbliżanie się w sposób utrudniający interwencję.

Podstawą prawną do nagrywania funkcjonariuszy jest prawo do informacji publicznej oraz wolność obywatelska, ale warto zawsze upewnić się, że działanie jest zgodne z obowiązującymi przepisami i nie narusza innych praw.

---

Praktyczne wskazówki 📝

1. Zawsze pytaj o zgodę na nagrywanie, zwłaszcza w sytuacjach prywatnych.
2. Upewnij się, że nagranie służy uzasadnionym celom, takim jak ochrona własnych interesów.
3. Jeśli nie masz pewności, czy możesz nagrać daną sytuację, skonsultuj się z prawnikiem.

---

Kilka wniosków i sekcja najczęściej zadawanych pytań i odpowiedzi

Nagrywanie kogoś bez zgody jest skomplikowaną kwestią prawną, która zależy od kontekstu sytuacji. Chociaż prawo dopuszcza pewne wyjątki, warto działać ostrożnie, aby uniknąć odpowiedzialności prawnej. W każdej wątpliwej sytuacji zaleca się zasięgnięcie porady prawnej, aby upewnić się, że Twoje działania są zgodne z przepisami.