Nagrywanie osób bez ich zgody to temat budzący wiele emocji, zwłaszcza w kontekście ochrony prywatności, prawa do informacji oraz dowodów w sprawach sądowych. W Polsce kwestia ta regulowana jest przez różne akty prawne, które różnicują sytuacje, w których nagrywanie jest dozwolone, a kiedy może prowadzić do odpowiedzialności prawnej.
Nagrywanie a prawo w Polsce ⚖️
Nagrywanie bez zgody osoby nagrywanej dotyczy dwóch głównych aspektów prawa:
Prawo do prywatności
Zgodnie z art. 23 Kodeksu cywilnego, każdy ma prawo do ochrony swoich dóbr osobistych, takich jak wizerunek, prywatność czy swoboda wypowiedzi. Nagrywanie bez zgody może naruszać te dobra.
📝 Treść art. 23 Kodeksu cywilnego:
„Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.”
Ochrona wizerunku
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (art. 81) reguluje kwestię publikacji wizerunku. Nagranie i publikacja wizerunku osoby bez jej zgody są dozwolone tylko w ograniczonych przypadkach, takich jak zgoda na nagranie lub sytuacje publiczne.
📝 Treść art. 81 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:
„Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W przypadku osoby zmarłej zezwolenie takie może wyrazić jej małżonek, a w jego braku kolejno zstępni, wstępni lub rodzeństwo.”
„Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:
• osoby powszechnie znanej, jeśli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych,
• osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.”
Kiedy można nagrywać bez zgody? ✅
Są sytuacje, w których prawo zezwala na nagrywanie bez zgody:
1. Nagrywanie rozmów, w których uczestniczysz
Jeśli sam jesteś uczestnikiem rozmowy, nagrywanie bez zgody innych uczestników jest co do zasady legalne. W orzeczeniu Sądu Najwyższego z 2018 roku stwierdzono, że osoba nagrywająca rozmowę, w której bierze udział, działa zgodnie z prawem, jeśli nie narusza dóbr osobistych innych osób.
💡Przykład: Nagrywasz rozmowę telefoniczną, aby zabezpieczyć się przed nieuczciwymi praktykami w relacjach biznesowych.
2. Interes publiczny
Nagrywanie może być uzasadnione interesem publicznym, np. w przypadku dokumentowania przestępstw, nadużyć czy nieprawidłowości.
💡Przykład: Nagranie osoby dopuszczającej się przemocy na ulicy w celu zgłoszenia sprawy na policję.
3. Nagrywanie w miejscach publicznych
Jeśli nagrywasz kogoś w miejscu publicznym, np. na ulicy, parkach czy w restauracjach, co do zasady nie łamiesz prawa, o ile nagranie nie narusza dóbr osobistych tej osoby (np. upokarzające sytuacje).
Kiedy nagrywanie jest zabronione? ❌
Istnieją sytuacje, w których nagrywanie bez zgody jest wyraźnie zakazane:
1. Naruszanie prawa do prywatności
Nagrywanie osoby w jej domu, biurze czy innym miejscu prywatnym bez jej zgody jest zabronione i może prowadzić do odpowiedzialności cywilnej oraz karnej.
📝 Podstawa prawna: Art. 267 Kodeksu karnego – uzyskanie informacji w sposób nieuprawniony.
2. Nagrywanie osób bez ich wiedzy dla publikacji
Jeśli planujesz opublikować nagranie osoby bez jej zgody, szczególnie gdy wizerunek osoby jest rozpoznawalny, naruszasz przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
3. Nagrywanie rozmów, w których nie uczestniczysz
Nagrywanie cudzej rozmowy bez zgody jej uczestników jest przestępstwem zgodnie z art. 267 Kodeksu karnego. Takie działanie może być uznane za nielegalne podsłuchiwanie.
Odpowiedzialność za nielegalne nagrywanie 🚨
Za nielegalne nagrywanie można ponieść konsekwencje:
Odpowiedzialność cywilna
Nielegalne nagrywanie bez zgody osoby nagrywanej może naruszać jej dobra osobiste, takie jak prawo do prywatności, wizerunku czy wolności wypowiedzi. Zgodnie z art. 24 Kodeksu cywilnego, osoba poszkodowana może podjąć kroki prawne, domagając się:
- Zadośćuczynienia finansowego – rekompensaty za doznaną krzywdę moralną lub naruszenie godności.
- Odszkodowania materialnego – np. jeśli nielegalne nagranie zostało wykorzystane w sposób, który spowodował straty finansowe.
- Żądania zaprzestania działań – np. wycofania nagrania z publikacji lub zakazu jego dalszego rozpowszechniania.
- Przeprosin – publicznych lub prywatnych, w zależności od okoliczności.
Odpowiedzialność karna
Nielegalne nagrywanie bez zgody może również prowadzić do odpowiedzialności karnej, jeśli spełnione są przesłanki określone w przepisach karnych. Zgodnie z art. 267 Kodeksu karnego:
- Treść artykułu 267 KK:
- „Kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do informacji dla niego nieprzeznaczonej, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do przewodu służącego do przekazywania informacji albo przełamując elektroniczne, magnetyczne, informatyczne lub inne szczególne zabezpieczenie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 2.”
- Jak odnosi się to do nagrywania?
- Nagrywanie bez wiedzy osoby nagrywanej może być kwalifikowane jako naruszenie tajemnicy korespondencji lub prawa do prywatności, jeśli nagranie dotyczy rozmów, które osoba nagrywana uznaje za poufne.
- Kary za naruszenia:
- Grzywna – W przypadku mniej poważnych naruszeń.
- Ograniczenie wolności – Nakaz wykonywania prac społecznych lub zakaz określonych działań.
- Pozbawienie wolności do 2 lat – W poważnych przypadkach, gdy skutki nagrywania naruszają dobra osobiste w sposób znaczący, np. rozpowszechnianie nagrań wrażliwych.
Przykładowe sytuacje mogące prowadzić do odpowiedzialności karnej lub cywilnej
- Nagrywanie rozmowy prywatnej w pracy bez zgody drugiej strony.
- Udostępnienie nagrania w internecie w celu ośmieszenia osoby nagrywanej.
- Nagrywanie spotkania w domu osoby, która wyraźnie sprzeciwiła się takiemu działaniu.
Nielegalne nagrywanie może mieć poważne konsekwencje zarówno na gruncie prawa cywilnego, jak i karnego. Dlatego zawsze warto uzyskać zgodę osoby nagrywanej lub upewnić się, że działanie mieści się w granicach prawa.
Czy można nagrywać funkcjonariuszy służb? 👮♂️
Nagrywanie funkcjonariuszy publicznych, takich jak policjanci, strażacy czy strażnicy miejscy, w trakcie wykonywania ich obowiązków służbowych jest co do zasady dozwolone (Słowo klucz – „co do zasady”. O tym jak to interpretować, napisaliśmy w tym artykule). Wynika to z faktu, że jako osoby pełniące funkcje publiczne, ich działania powinny być transparentne i podlegają kontroli społecznej. Zgodnie z przepisami, funkcjonariusze nie mają prawa zabraniać nagrywania ich w sytuacjach publicznych, o ile nagranie nie zakłóca wykonywania przez nich obowiązków.
Ważne jednak, aby pamiętać:
- Prawo do nagrywania nie oznacza prawa do publikacji – nagrywanie funkcjonariuszy jest legalne, ale publikowanie wizerunku wymaga zgody, chyba że dotyczy sytuacji o charakterze publicznym, np. demonstracji.
- Zakłócanie działań funkcjonariuszy – nagrywanie nie może przeszkadzać w wykonywaniu ich obowiązków, np. poprzez zbliżanie się w sposób utrudniający interwencję.
Podstawą prawną do nagrywania funkcjonariuszy jest prawo do informacji publicznej oraz wolność obywatelska, ale warto zawsze upewnić się, że działanie jest zgodne z obowiązującymi przepisami i nie narusza innych praw.
Praktyczne wskazówki 📝
- Zawsze pytaj o zgodę na nagrywanie, zwłaszcza w sytuacjach prywatnych.
- Upewnij się, że nagranie służy uzasadnionym celom, takim jak ochrona własnych interesów.
- Jeśli nie masz pewności, czy możesz nagrać daną sytuację, skonsultuj się z prawnikiem.
Kilka wniosków…
Nagrywanie kogoś bez zgody jest skomplikowaną kwestią prawną, która zależy od kontekstu sytuacji. Chociaż prawo dopuszcza pewne wyjątki, warto działać ostrożnie, aby uniknąć odpowiedzialności prawnej. W każdej wątpliwej sytuacji zaleca się zasięgnięcie porady prawnej, aby upewnić się, że Twoje działania są zgodne z przepisami.
Dodaj komentarz