Zdarza się, że po zakończeniu najmu i opuszczeniu lokalu, były najemca wraca po pozostawione rzeczy, a właściciel nieruchomości odmawia ich wydania. Tłumaczenia bywają różne – od stwierdzeń, że „należy mu się rekompensata”, po zapowiedzi, że rzeczy zostaną zatrzymane do czasu uregulowania rzekomych zaległości. Tego rodzaju sytuacje nie należą do rzadkości, a co istotne – właściciel, który w ten sposób postępuje, dopuszcza się naruszenia prawa.
W poniższym artykule wyjaśniamy, jak w takich przypadkach działa prawo, jakie kroki można podjąć w celu odzyskania mienia oraz kiedy zachowanie właściciela przekracza granice dozwolone prawem.
Czy właściciel może zatrzymać Twoje rzeczy po zakończeniu najmu?
Nie, właściciel nie ma do tego żadnego prawa. Nawet w sytuacji, gdy najemca zalega z czynszem, nie zwrócił kluczy w terminie lub pozostawił lokal w złym stanie, właściciel nie może samowolnie zatrzymać cudzych rzeczy jako formy „zabezpieczenia”. Prawo nie przewiduje takiej możliwości – takie działanie jest bezprawne i może pociągać za sobą konsekwencje karne.
Podstawa prawna:
Zgodnie z art. 284 § 1 Kodeksu karnego:
„Kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.”
W sytuacji, gdy właściciel zatrzymuje mienie byłego najemcy bez jego zgody i odmawia jego wydania, spełnione są znamiona przywłaszczenia – czyli traktowania cudzej własności jak własnej. Takie zachowanie stanowi przestępstwo ścigane na wniosek pokrzywdzonego i może skutkować zarzutami karnymi.
Ponadto, zgodnie z art. 227 Kodeksu cywilnego, posiadacz nieruchomości nie nabywa żadnych praw do cudzych rzeczy znajdujących się w jego lokalu. Nawet jeśli po zakończeniu najmu w mieszkaniu pozostały przedmioty należące do byłego najemcy, właściciel nie ma prawa ich sprzedać, zniszczyć ani zatrzymać. Ma natomiast obowiązek umożliwić ich odbiór lub je zwrócić.
Co możesz zrobić, jeśli właściciel nie oddaje Twojego mienia?
Istnieją cztery podstawowe możliwości działania, z których warto korzystać kolejno – od prób polubownego rozwiązania sporu aż po drogę sądową.
1. Polubowny kontakt
Nie każda sprawa musi od razu trafiać do sądu. Na początku warto spróbować załatwić problem w sposób polubowny – telefonicznie, za pośrednictwem wiadomości SMS, e-maila lub podczas osobistego spotkania.
W takiej rozmowie należy:
▪ asno wskazać, że zatrzymane rzeczy stanowią własność byłego najemcy i nie mogą być traktowane jako forma „zastawu”
▪ powołać się na art. 284 Kodeksu karnego – często już samo odniesienie do przepisów skutecznie zniechęca do dalszego bezprawnego działania
▪ zaproponować konkretny termin odbioru rzeczy
📌 Ważne
Warto prowadzić komunikację w formie pisemnej lub – jeśli prawo na to pozwala – nagrywać rozmowy. Takie dowody mogą okazać się kluczowe w przypadku eskalacji sporu lub postępowania przed organami ścigania.
2. Wyślij pisemne wezwanie do wydania rzeczy
Jeżeli rozmowy nie przynoszą rezultatu, kolejnym krokiem powinno być podjęcie działań formalnych, w tym sporządzenie i wysłanie wezwania do wydania rzeczy.
Takie pismo powinno zawierać:
▪ szczegółowy opis przedmiotów pozostawionych w lokalu (np. meble, sprzęt elektroniczny, dokumenty, odzież itp.)
▪ wskazanie, że nadawca jest właścicielem tych rzeczy
▪ wyznaczenie terminu ich odbioru (np. w ciągu 7 dni od doręczenia pisma)
▪ zapowiedź zgłoszenia sprawy na policję lub skierowania jej do sądu w przypadku dalszej odmowy wydania mienia
Wezwanie należy wysłać listem poleconym za potwierdzeniem odbioru albo przekazać za pośrednictwem platformy ePUAP, jeśli znane są dane adresata. Tak doręczone pismo stanowi niepodważalny dowód w ewentualnym postępowaniu.
3. Zgłoś sprawę na policję
Jeżeli właściciel nie reaguje na wezwania lub odmawia wydania rzeczy, zasadne jest zgłoszenie sprawy organom ścigania. Warto zrobić to niezwłocznie – szybka reakcja zwiększa szansę na skuteczne odzyskanie mienia.
Podczas wizyty na komisariacie warto mieć przy sobie:
▪ umowę najmu (jeżeli została zawarta)
▪ protokół zdawczo-odbiorczy (jeśli sporządzono taki dokument)
▪ dowody potwierdzające pozostawienie rzeczy w lokalu (np. zdjęcia, korespondencję, dane świadków)
▪ kopię wezwania do wydania rzeczy oraz potwierdzenie jego doręczenia właścicielowi
Policja może przeprowadzić interwencję, przesłuchać właściciela nieruchomości i – w razie potwierdzenia przesłanek – skierować sprawę do prokuratury jako przywłaszczenie rzeczy ruchomej w rozumieniu art. 284 § 1 Kodeksu karnego.
4. Wystąp na drogę cywilną
Jeżeli przedmioty pozostawione w lokalu mają znaczną wartość, właściciel uporczywie odmawia ich wydania, a interwencja policji nie przyniosła skutku, wniesienie pozwu do sądu cywilnego stanowi najskuteczniejszą formę dochodzenia swoich praw.
Podstawa prawna:
Art. 222 § 1 Kodeksu cywilnego:
„Właściciel może żądać od osoby, która faktycznie włada jego rzeczą, ażeby rzecz tę została mu wydana.”
W ramach postępowania cywilnego można dochodzić:
- wydania rzeczy
- odszkodowania za utratę lub uszkodzenie mienia (w przypadku zniszczenia lub zaginięcia)
- zwrotu kosztów postępowania.
Sprawę najlepiej prowadzić z pomocą adwokata – szczególnie gdy wartość rzeczy przekracza 10 000 zł.
Czy właściciel może zatrzymać rzeczy najemcy „za zaległy czynsz”?
Nie. Właściciel nie ma prawa samowolnie zatrzymać mienia byłego najemcy w ramach tzw. „zabezpieczenia” należności. Takie działanie nie ma żadnej podstawy prawnej i stanowi nadużycie prawa własności.
Jeżeli właściciel uważa, że najemca zalega z płatnościami, powinien dochodzić swoich roszczeń w sposób przewidziany przez prawo, tj.:
▪ złożyć pozew o zapłatę,
▪ uzyskać prawomocny wyrok sądu,
▪ skierować sprawę do egzekucji komorniczej.
Zatrzymywanie cudzych rzeczy bez tytułu prawnego to działanie bezprawne, które może skutkować odpowiedzialnością karną za przywłaszczenie mienia.
Jak zabezpieczyć się na przyszłość?
W przypadku korzystania z najmu warto zawczasu zadbać o odpowiednie zabezpieczenie swoich interesów. Poniżej przedstawiono trzy praktyczne działania, które mogą zapobiec problemom i ograniczyć ryzyko sporów z właścicielem lokalu.
1. Sporządzenie protokołu zdawczo-odbiorczego
Przy przekazywaniu lokalu po zakończeniu najmu należy sporządzić pisemny protokół zdawczo-odbiorczy, w którym zostanie dokładnie określony stan nieruchomości oraz wyszczególnione wszystkie pozostawione w niej rzeczy – w tym meble, sprzęt, dokumenty czy inne przedmioty osobiste.
Dokument powinien być podpisany zarówno przez właściciela, jak i przez najemcę. Stanowi on zabezpieczenie dla obu stron i może pełnić rolę istotnego dowodu w przypadku ewentualnego sporu. Warto również dołączyć do niego zdjęcia przedstawiające stan lokalu i przedmiotów w dniu przekazania.
2. Dokumentowanie mienia
Zaleca się wykonanie dokładnej dokumentacji fotograficznej lub wideo wszystkich rzeczy pozostawionych w mieszkaniu. Ujęcia powinny być wykonane w dobrym świetle i w sposób umożliwiający jednoznaczną identyfikację przedmiotów oraz ich stanu.
Dowody zakupu najcenniejszych przedmiotów (np. faktury, paragony za elektronikę, meble lub sprzęt AGD) warto zachować – mogą stanowić potwierdzenie prawa własności w przypadku kwestionowania tego przez właściciela. Taką dokumentację dobrze jest przechowywać w chmurze lub przesłać na własny adres e-mail, aby nie uległa utracie.
3. Zachowanie kontaktu pisemnego
Wszystkie ustalenia dotyczące zwrotu rzeczy, terminów czy sposobu przekazania lokalu powinny być potwierdzane na piśmie – za pośrednictwem wiadomości e-mail, SMS lub komunikatora. Nie należy polegać wyłącznie na ustnych obietnicach.
W razie sporu kluczowe znaczenie ma dowód, a nie słowo. Pisemna korespondencja może jednoznacznie potwierdzić, jakie ustalenia obowiązywały oraz w jakim terminie miało nastąpić wydanie mienia.
Wnioski: Twoje rzeczy = Twoje prawo
Prawo chroni własność
Właściciel nie ma prawa zatrzymywać rzeczy byłego najemcy – takie działanie stanowi naruszenie prawa karnego.
Wezwanie do wydania mienia
Formalne pismo z żądaniem zwrotu rzeczy to pierwszy krok przed zgłoszeniem sprawy organom ścigania.
Policja i prokuratura
Zatrzymanie cudzych rzeczy bez zgody właściciela może stanowić przywłaszczenie – sprawę można zgłosić na policję.
Droga sądowa
Pozew o wydanie rzeczy lub odszkodowanie to skuteczna forma dochodzenia swoich praw przed sądem.
Dokumentacja i dowody
Zdjęcia, faktury i wiadomości stanowią kluczowe dowody potwierdzające prawo własności do zatrzymanych rzeczy.
Zabezpieczenie na przyszłość
Protokół zdawczo-odbiorczy, kontakt pisemny i dokumentacja mienia minimalizują ryzyko podobnych sporów w przyszłości.
Najczęściej zadawane pytania
Czy właściciel może wyrzucić rzeczy byłego najemcy na śmietnik?
Nie. Samowolne wyrzucenie lub zniszczenie rzeczy pozostawionych w lokalu stanowi naruszenie prawa i może być kwalifikowane jako przywłaszczenie lub zniszczenie mienia (art. 288 Kodeksu karnego). Właściciel powinien umożliwić ich odbiór albo przechować je w bezpiecznym miejscu do czasu kontaktu z byłym najemcą.
Co w sytuacji, gdy właściciel twierdzi, że rzeczy zostały porzucone?
Samo pozostawienie przedmiotów w mieszkaniu po zakończeniu umowy nie oznacza zrzeczenia się własności. Aby uznać mienie za porzucone, musi istnieć jednoznaczny zamiar jego porzucenia, co w praktyce zdarza się niezwykle rzadko i musi być udowodnione.
Czy właściciel może naliczyć opłatę za przechowywanie rzeczy najemcy?
Tylko w wyjątkowych przypadkach. Jeżeli rzeczy utrudniają korzystanie z lokalu lub generują realne koszty przechowywania, właściciel może domagać się zwrotu tych kosztów na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Nie może jednak samowolnie zatrzymać rzeczy do czasu zapłaty.
Jak długo właściciel powinien przechowywać rzeczy pozostawione w lokalu?
Prawo nie wskazuje konkretnego terminu. Przyjmuje się jednak, że powinno to być rozsądne i proporcjonalne – do czasu, gdy możliwe jest nawiązanie kontaktu z byłym najemcą lub rozstrzygnięcie sporu. W praktyce okres kilku tygodni do kilku miesięcy uznawany jest za wystarczający.
Czy właściciel może potrącić wartość rzeczy z zaległego czynszu?
Nie. Potrącenie jest możliwe wyłącznie w przypadku wzajemnych wierzytelności o charakterze pieniężnym. Rzeczy ruchome nie stanowią środka płatniczego, dlatego nie mogą być „zaliczone” na poczet należności czynszowych.
Jak postępować, jeśli rzeczy zaginęły lub zostały sprzedane?
W takim przypadku przysługuje roszczenie o odszkodowanie. Były najemca może dochodzić naprawienia szkody na drodze cywilnej, a równocześnie złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przywłaszczenia. Warto przygotować dowody własności, korespondencję oraz dokumenty potwierdzające wartość utraconego mienia.
Dodaj komentarz