Szkody górnicze – kiedy powstaje prawo do odszkodowania?

Szkody górnicze są skutkiem ruchu zakładu górniczego, który prowadzi eksploatację złoża. Według prawa geologicznego i górniczego, każdy przedsiębiorca prowadzący działalność wydobywczą ponosi odpowiedzialność za wyrządzone szkody, a poszkodowany nabywa prawo do ich naprawienia. Przepisy wskazują, że podstawową formą rekompensaty jest przywrócenie stanu poprzedniego, a jeśli to niemożliwe — odszkodowanie za szkody górnicze.

Zdarza się, że właściciele nieruchomości doświadczają popękanych ścian, uszkodzeń stropów czy zniszczenia fundamentów. Każda szkoda powstała w wyniku działalności górniczej wymaga zgłoszenia, a poszkodowany powinien zadbać o udokumentowanie strat.

Błąd nr 1: Zbyt późne zgłoszenie szkody

Najczęstszy błąd to odkładanie na później zgłoszenia roszczenia. Zgodnie z przepisami prawo geologiczne i górnicze wskazuje, że od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie, zaczyna biec okres przedawnienia. Z reguły jest to 5 lat, liczone od momentu dowiedzenia się lub dnia ujawnienia szkody.

Warto pamiętać, że ustawa zakreślała krótszy termin w przypadku starszych szkód — dziś często można powołać się na przepisy przejściowe. Jeśli szkoda ulegnie przedawnieniu, zakład górniczy lub jego następca prawny może odmówić wypłaty. W niektórych przypadkach Skarb Państwa odpowiada za szkody wyrządzone w wyniku dawnej eksploatacji, ale to nie zwalnia z obowiązku dochowania terminów.

Błąd nr 2: Brak próby ugodowej

W polskim prawie istnieje obowiązek wyczerpania postępowania ugodowego przed skierowaniem sprawy do sądu. Oznacza to, że sam poszkodowany musi w pierwszej kolejności próbować uzgodnić warunki naprawienia szkody z przedsiębiorcą prowadzącym zakład górniczy. Dopiero jeśli zawarcie ugody nie jest możliwe, można rozważyć wszczęcie postępowania sądowego.

Zaniedbanie tego obowiązku może prowadzić do oddalenia roszczenia. Warto też pamiętać, że do ugody powinny być dołączone dokumenty potwierdzające uszkodzenia powstałe w wyniku ruchu zakładu górniczego.

Błąd nr 3: Niedokładne udokumentowanie szkody

Aby uzyskać należne odszkodowanie, należy udowodnić związek przyczynowo-skutkowy między działalnością górniczą a powstałymi szkodami. Bez wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej bardzo trudno wykazać, że np. popękane ściany czy uszkodzenia stropów są skutkiem działalności kopalni, a nie np. błędów budowlanych.

Przepisy wskazują, że poszkodowany ma prawo żądać:

• przywrócenia stanu poprzedniego (np. remontu fundamentów),
• lub odszkodowania za szkody górnicze, jeśli naprawa jest niemożliwa.

Brak dokumentacji technicznej, zdjęć czy opinii rzeczoznawców często skutkuje obniżeniem wyliczonego odszkodowania lub całkowitą odmową jego wypłaty.

Błąd nr 4: Zgoda na zaniżone odszkodowanie bez weryfikacji

Niektórzy właściciele nieruchomości zgadzają się na warunki proponowane przez kopalnię, nie sprawdzając, czy samym wypłaceniem odszkodowania rzeczywiście da się pokryć koszty naprawy. W myśl prawa geologicznego, poszkodowany może żądać pełnej naprawy szkód górniczych, nawet jeśli to oznacza kosztowne przywrócenie stanu poprzedniego.

Pamiętaj: podpisanie ugody zamyka drogę do dochodzenia dalszego odszkodowania, dlatego przed akceptacją warto skonsultować się z prawnikiem i ustalić, czy wycena uwzględnia wszystkie uszkodzenia, w tym także te, które mogą ujawnić się później.

Błąd nr 5: Brak znajomości praw i przepisów

Wiele osób nie wie, że zgodnie z prawem geologicznym i górniczym oraz przepisami uchylonymi, odpowiedzialność za szkody zawsze ponosi przedsiębiorca prowadzący eksploatację. W przypadku likwidacji kopalni roszczenia przejmuje Skarb Państwa, a poszkodowany nabywa uprawnienie do roszczenia od następcy prawnego.

Jeśli szkoda jest duża, a kopalnia nie chce płacić, można skierować sprawę do sądu po wyczerpaniu postępowania ugodowego. Niekiedy konieczne jest wszczęcie postępowania sądowego, które kończy się orzeczeniem o naprawieniu szkody lub wypłacie świadczenia.

Dochodzenie odszkodowania krok po kroku

Dochodzenie odszkodowania zaczyna się od zgłoszenia szkody. Kluczowe jest ustalenie, czy winę ponosi zakład górniczy, a szkody wynikają z ruchu zakładu górniczego. Poszkodowany powinien zadbać o:

• Udokumentowanie, kiedy szkoda powstała i w jakim stanie poprzednim była nieruchomość.
• Złożenie wniosku o przywrócenie stanu poprzedniego lub odszkodowanie za szkody górnicze.
• Ustalenie, czy przedsiębiorca prowadzący nie próbuje uniknąć wypłaty, powołując się na przepisy uchylonej ustawy lub ulec przedawnieniu roszczenia.

Czy można stracić prawo do odszkodowania?

Tak – najczęściej z powodu:

• Niedotrzymania terminów (dnia dowiedzenia lub momentu dowiedzenia się o szkodzie),
• Zawarcia niekorzystnej ugody,
• Braku dowodów, że uszkodzenia powstały na skutek działalności górniczej,
• Przedawnienia roszczenia, gdy okres przedawnienia minął, a poszkodowany nie złożył pozwu.

Podsumowanie

Pamiętaj: zgodnie z prawem geologicznym, każdy ma prawo do naprawienia szkód lub rekompensaty, jeśli ucierpiał w wyniku działalności górniczej. Nie bój się walczyć o swoje prawa – naprawa szkód górniczych lub uczciwe odszkodowanie za szkody górnicze są Twoim ustawowym uprawnieniem.

Jeśli chcesz uzyskać należne odszkodowanie, warto skorzystać z pomocy doświadczonej kancelarii, np. Kancelaria odszkodowawcza E-cub z Katowic kancelariaododszkodowan.pl.